بازیگر جدید در روابط ایران و سوریه؛ این فرد حامل پیام جولانی برای تهران است؟

محمد السودانی، نخست وزیر عراق هفته آینده به تهران سفر می‌کند. اعلام این خبر توسط و وزارت امور خارجه با بازتاب‌های مختلفی رو به رو شده است.

السودانی اخیرا نیز دیدار‌هایی با محمدبن سلمان، ولیعهد عربستان و بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا داشته است. امواج مدیا با اشاره به همزمانی این دیدار‌ها گمانه زنی کرده که نخست وزیر عراق در صدد است تا بستری را برای توقف فعالیت‌های گروه‌های مقاومت در عراق ایجاد کند.

از طرف دیگر برخی گمانه زنی‌ها حاکی از این است که همزمانی دیدار‌های پیشین السودانی و تحولات سوریه و البته برنامه سفر به می‌تواند در راستای این احتمال باشد که شاید او حامل پیامی برای تهران است یا نقش جدیدی درباره روابط ایران و سوریه جدید را ایفا خواهد کرد.

محمد السودانی؛ نخست وزیر شیعه عراق که صدام خانواده اش را اعدام کرد

محمد السودانی، مسلمانی شیعه و متولد ۱۹۷۰ در بغداد است. او در ۱۹۹۲ در رشته علوم کشاورزی از دانشگاه بغداد لیسانس گرفت و مدرک فوق لیسانس خود را در رشته مدیریت پروژه دریافت کرد. در دوران کودکی اش، پدر و پنج عضو دیگر خانواده‌اش را رژیم صدام حسین به اتهام عضویت در حزب الدعوه- جریان اسلامگرای متمایل به ایران که در آن زمان غیرقانونی بود-، اعدام شدند. سودانی خود نیز در سنین جوانی وارد فعالیت‌های سیاسی شد و در ۱۹۹۱ در شورش‌های شیعیان که به دنبال جنگ خلیج فارس رخ داده بود، شرکت کرد. او پس از آن، به عنوان ناظر بر پروژه‌های بزرگ کشاورزی با دولت صدام همکاری کرد.

سودانی که در استان میسان بزرگ شده است، در ۲۰۰۴ پس از سقوط رژیم صدام، فعالیت سیاسی خود را در همین استان آغاز کرد. مدتی در مقام شهردار شهر عماره فعال بود و سپس در ۲۰۰۹ به مقام فرمانداری میسان انتخاب شد. پس از آن، او در زنجیره‌ای از پست‌های وزارتی در دولت نوری المالکی، نخست‌وزیر عراق گماشته شد که از اعضای حزب‌الدعوه است: وزیر حقوق بشر، سرپرست وزارت مالیه، سرپرست وزارت مهاجرت و آوارگان، وزیر کار و امور اجتماعی، سرپرست وزارت تجارت و سرپرست وزارت صنعت و معدن.

به دنبال اعتراضات اکتبر ۲۰۱۹ که منجر به استعفای عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر وقت عراق شد، سودانی به عنوان نامزد نخست وزیری در نظر گرفته شد، اما پس از مطرح شدن مصطفی الکاظمی به عنوان نامزد نخست وزیری و پیشگامی او، سودانی از رقابت کناره‌گیری کرد. او از ۲۸ اکتبر ۲۰۲۲ به‌عنوان نخست‌وزیر عراق فعالیت می‌کند.

مجلس عراق در ان زمان علاوه بر تایید کابینه جدید سودانی، برنامه وزارتی بیست‌ونُه صفحه‌ای او را هم با ۲۵۰ رای از ۳۲۹ رای تایید کرد. این برنامه شامل مبارزه با فساد مالی، بهبود خدمات عمومی و اصلاحات اقتصادی بود. او همچنین بلافاصله پس از رسیدن به قدرت خواهان بازگرداندن حدود ۲.۵ میلیارد دلار از بودجه دولتی شد که از وزارت مالیه به غارت رفته بود.

محمد السودانی و موضع گیری در قبال حضور نیرو‌های آمریکایی در عراق

در ژانویه ۲۰۲۳، در مصاحبه‌ای با وال استریت ژورنال، السودانی با اشاره به نیرو‌های آمریکایی و ناتو که به واحد‌های عراقی در مقابله با داعش آموزش می‌دهند و به آنها کمک می‌کنند، از حضور نیرو‌های آمریکایی در کشورش دفاع کرد و هیچ جدول زمانی برای خروج آنها تعیین نکرد. اگرچه او اشاره کرد که ائتلاف نظامی به رهبری ایالات متحده در عراق دیگر مورد نیاز نیست

محمد السودانی و ارتباط با نیرو‌های حشدالشعبی

اکونومیست در گزارشی استدلال کرده که السودانی وابسته به نیرو‌های حشد الشعبی (PMF) است و دوره تصدی وی باعث افزایش بیشتر نفوذ آنها در عراق شده است. در دوران نخست وزیری السودانی تعدا د نیرو‌های حشدالشعبی به ۲۳۰ هزار نفر افزایش یافته است در حالی که پیش از دوران نخست زیری او این تعداد ۱۱۶ هزار تن بوده است. همچنین یک شرکت ساختمانی وابسته به حشد الشعبی راه اندازی کرده است که به نام ابومهدی المهندس فرمانده نامگذاری شده است. اکونومیست مدعی است که «شرکت به پیمانکاران دولتی دسترسی ترجیحی می‌دهد و دولت زمین استراتژیک را به شرکت اعطا کرده است».

محمد السودانی و تعیین نوع تعاملات بین‌المللی

در ۲۰ ژوئیه ۲۰۲۳، السودانی سفیر سوئد در عراق را اخراج کرد و مجوز‌های کار برای شرکت‌های سوئدی را پس از اینکه سوئد اجازه سوزاندن برنامه ریزی شده قرآن را داد، لغو کرد.

محمد السودانی و ارتباط با ایران

در سال‌های اخیر سیاستمداران عراقی ناچار با شخصیت‌های مورد حمایت ایران، از جمله کسانی که با سازمان‌های تحریم شده از سوی آمریکا مرتبط اند، تعامل دارند. انتصاب‌های اولیه کابینه و همکاران او نیز شامل افرادی بود که با گروه‌های نزدیک به ایران که تحریم‌شده آمریکا هستند.

او همچنین بمباران سفارت ایران در دمشق توسط اسرائیل را محکوم کرد.

محمد السودانی و موضع‌گیری در قبال رخداد‌های غزه، لبنان و سوریه

او در نوامبر ۲۰۲۳ در دیدار با ابراهیم رییسی، رییس دولت سیزدهم، حمله حماس به اسرائیل را «نتیجه سال‌ها سیاست جنایتکارانه رژیم صهیونیستی علیه مردم غزه» توصیف کرد. او همچنین در ۲۱ اکتبر ۲۰۲۳، او خواستار آتش بس در جنگ اسرائیل و حماس شد.

السودانی سپتامبر ۲۰۲۴ در مجمع عمومی سازمان ملل، او حملات هوایی اسرائیل به لبنان را محکوم کرد. وی در جریان حملات ۲۰۲۴ مخالفان سوریه علیه رژیم اسد گفت که «آنچه امروز در سوریه در حال رخ دادن است به نفع رژیم صهیونیستی اسرائیل است که عمداً سایت‌های ارتش سوریه را بمباران کرد به گونه‌ای که راه را برای کنترل گروه‌های تروریستی هموار شود». علیرغم برخی فشار‌های داخلی، او از مداخله در درگیری به نفع بشار اسد اجتناب کرد.