مقایسه عجیب از سفر ایرانی‌ها به ترکیه و بالعکس!
سالانه ۶ میلیون ایرانی به ترکیه سفر می‌کنند، در حالی که کمتر از ۱۰ هزار شهروند ترکیه‌ای آن هم به دلایل بازرگانی به ایران می‌آیند
بی شک همه می‌دانیم که همسایه غربی ما یعنی ترکیه از همجواری و هم مرزی با کشور ما، سود بیشتری از گردشگری به جیب می‌زند. اما شاید ندانیم که این سود بیشتر چه میزان است و چه رقم‌هایی را به طرف ترکیه گسیل می‌کند که اگر در آمار آن تمرکز بیشتری کنیم، احتمالا فقط حسرت نصیبمان می‌شود
طبق آماری که در یک میزگرد تخصصی گردشگری در تبریز عنوان شده، میزان متقابل گردشگر رقمی ۶۰۰ برابر به نفع ترکیه دارد. رحیم حیدری، دبیر این میزگرد گفته است: «سالانه شش میلیون ایرانی به ترکیه سفر می‌کنند، در حالی که کمتر از ۱۰ هزار شهروند ترکیه‌ای آن هم به دلایل بیزینسی به ایران می‌آیند.» این آمار یعنی ایران در شرایطی کاملا نابرابر و ۶۰۰ برابر کمتر از ترکیه سهمش از گردشگری را برمیدارد. او این را هم گفته که اگر «شهروندان ترکیه‌ای نسبت به ایران، شناخت بهتری داشته باشند و زمینه‌های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی مشترک را بدانند، سفر به ایران برایشان جذاب خواهد بود.»
به یک دلیل تکراری
همواره در سال‌های اخیر وقتی دلیل استقبال کمتر گردشگران خارجی برای سفر به ایران را جست وجو می‌کنیم، درمییابیم برداشت‌های نادرست آن‌ها از وضعیت امنیت و امکانات گردشگری ایران، دلیل و بهانه‌ای شده که خارجیها کمتر عزم سفر به ایران می‌کنند که البته سوی مقابل آن تعداد زیاد گردشگرانی است که پس از مسافرت به ایران، خود از مهم‌ترین مبلغان امنیت و مهمان نوازی ایرانی‌ها شده اند. اما در این میان همیشه یک حلقه مفقوده وجود داشته که بخش‌های متولی امر توسعه گردشگری در کشور تاکنون نتوانستهاند، با ابزار رسانه از این حجم اطلاعات نادرست درباره کشورمان ابهام‌زدایی کنند.
رحیم حیدری پژوهشگر حوزه گردشگری در این میزگرد در این باره گفته است: «برابر آمارها، ۹۶ درصد گردشگرانی که به ایران آمده‌اند، فکر می‌کردند که ایران امن نیست. دیپلماسی گردشگری در این زمینه می‌تواند ابزاری برای معرفی چهره اصلی ایران به دنیا و توسعه گردشگری کشورمان باشد. باقی چهار درصد گردشگران نیز کسانی هستند که قبلا به ایران آمده‌اند.»
البته با شرایطی که در حوزه زیرساختی بخش گردشگری کشور وجود دارد، شاید مطالبه افزایش گردشگر خارجی و تلاش شرکت‌های بین المللی برای تبلیغ سفر به ایران چندان هم منطقی به نظر نرسد. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، ماه قبل در گزارشی با عنوان «گزارش نظارتی پیرامون لغو روادید و تأثیر آن بر گردشگری»، به دلایل ناکامی در جذب گردشگر اشاره کرده است: «عموم دستگاه‌های اجرایی نسبت به سیاست لغو روادید، نگرش مثبتی دارند؛ اما دلایل عدم موفقیت طرح‌های لغو روادید، مسائلی مانند فقدان زیرساخت‌های لازم برای تسهیل ورود گردشگران، عدم تأمین ملاحظات برخی دستگاه ها، چالش‌های ارائه خدمات بیمه ای، ضعف زیرساخت‌های خدماتی و نیاز به تسهیلگری مطلوب‌تر وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی عنوان شده است. تاکنون به دلایل ذکر شده دستگاه‌های اجرایی با پیشنهاد‌های ارائه شده برای لغو روادید همراهی نکرده اند.»
ماجرای نفت و گردشگری در ایران و ترکیه
با این وصف و مشکلاتی که مرکز پژوهش‌ها نیز به آن اشاره کرده، طبیعی است که ایران حتی با وجود یک میلیون و ۲۰۰ هزار جاذبه تاریخی و طبیعی، در جذب گردشگر از همسایه غربی خود عقب بماند. البته که ترکیه با محوریت شهر بزرگ و گردشگری استانبول گوی سبقت را از بسیاری از کشور‌ها ربوده و فرودگاه جدید این شهر همواره در آمار‌های جهانی در شمار پررفت و آمدترین فرودگاه‌های جهان به شمار میرود. آن طور که ابوالفضل قنبری مدرس دانشگاه و کارشناس حوزه گردشگری گفته و فارس ۹ آذر گزارش کرده است «ما جزو ۱۰ کشور اول جهان از نظر جاذبه‌های گردشگری و پنج کشور اول جهان از نظر جاذبه‌های طبیعی هستیم، اما در زمینه جذب گردشگر همواره در میانه‌ها یا پایین جدول قرار گرفته‌ایم… کشور ترکیه ۹۰ میلیون گردشگر خارجی برای افق ۲۰۲۸ خود قرار داده و این کشور ۵۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ درآمد داشته است که این رقم را می‌خواهد در سال ۲۰۲۸ به ۱۰۰ میلیارد دلار برساند. در حالی که مجموع فروش نفت ایران در سال ۲۰۲۲ مبلغ ۴۰ میلیارد دلار بوده است.»
آمار رسمی ترکیه چه می‌گوید؟
دو خبرگزاری ترکیه‌ای آناتولی و تی آر تی هرماه گزارش گردشگران ورودی به ترکیه را اعلام می‌کنند که مرور این آمار نشان می‌دهد، ایران در اغلب ماه‌ها پس از روسیه و آلمان در رتبه سوم یا چهارم جای می‌گیرد. چنانکه گزارش ۱۸ نوامبر (۲۷ آبان ۱۴۰۲) خبرگزاری تی آر تی به همین آمار اشاره کرده است.
سفر، خرید ملک و…
در ماجرای سفر‌های زیاد ایرانی‌ها به ترکیه، بی شک علاوه بر آسانی سفر و قرابت فرهنگی و جذابیت‌های طبیعی و تجاری، نمی‌توان به جذابیت خرید ملک در این کشور هم اشاره نکرد. بخشی از این سفر‌ها هرچند هم کم باشد، به خرید ملک، زندگی و رفت و آمد و خروج گسترده منابع مالی از کشور منجر می‌شود. تجارت نیوز می‌نویسد: «با آغاز جنگ روسیه-اوکراین و افزایش ریسک‌های اقتصادی در روسیه، شهروندان این کشور از ایرانی‌ها سبقت گرفته و جایگاه اول را از ایرانی‌ها پس گرفتند. در سال جاری نیز ایرانی‌ها پس از روس‌ها دومین خریدار ملک در ترکیه بوده‌اند. مبتنی بر آمار‌های منتشرشده از سوی مرکز آمار ترکیه، خرید ملک در ترکیه توسط ایرانی‌ها از حدود ۶ هزار و ۵۴۰ فقره در ۹ ماهه سال ۲۰۲۲ به ۳ هزار و ۵۹۸ فقره در سال ۲۰۲۳ کاهش یافته است.» بررسی‌های تجارت نیوز می‌گوید: «طی مدت هشت سال اخیر حدود ۹.۳ میلیارد دلار در بخش ملک، سرمایه از کشورمان به ترکیه منتقل شده است.»