مذاکره در نطقه خفه شد/ پیام سخنان دیروز رهبر انقلاب چیست؟
رسانه‌های غربی از جمله نیویورک‌تایمز و تایم به سخنرانی رهبر انقلاب درباره مذاکره با آمریکا واکنش نشان داند.
رویداد۲۴ نوشت: دو نشریه معتبر نیویورک تایمز و تایم گزارش مفصلی درباره سخنان روز جمعه رهبر معظم انقلاب نوشته و به تحلیل این سخنان و تاثیر آن بر آینده روابط میان ایران و غرب پرداختند.
نیویورک تایمز: در تضاد با سیگنال‌های مثبت پزشکیان بود
روزنامه نیورک تایمز در اینباره نوشت: آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر ایران، اعلام کرد که مذاکره با ایالات متحده «غیرعاقلانه، ناپخته و ناپسند» است؛ این اظهارات چند روز پس از آن مطرح شد که رئیس‌جمهور ترامپ تمایل خود را برای ازسرگیری مذاکرات با تهران ابراز کرد.
بااین‌حال، آیت الله خامنه‌ای به‌طور مستقیم دستور نداد که دولت ایران—که ماه‌هاست سیگنال‌هایی مبنی بر تمایل به مذاکره ارسال کرده—از گفت‌و‌گو با واشنگتن خودداری کند. او سال گذشته نشانه‌هایی غیرمعمول از آمادگی برای مذاکره بروز داد، اما به‌طور کلی در موضع‌گیری‌های علنی خود نسبت به آمریکا موضعی خصمانه اتخاذ کرده، درحالی‌که هم‌زمان به مقام‌های ایرانی اجازه مذاکره داده است.
به گزارش نیویورک تایمز، در اظهارات روز جمعه، آیت الله خامنه‌ای استدلال کرد که تجربه‌های گذشته ایران در مذاکره با ایالات متحده نشان داده که واشنگتن به‌راحتی می‌تواند از توافقات خود عقب‌نشینی کند. در دوره قبلی ریاست‌جمهوری ترامپ، آمریکا به‌صورت یک‌جانبه از توافق هسته‌ای خارج شد؛ توافقی که بر اساس آن، ایران متعهد شده بود غنی‌سازی و ذخایر اورانیوم خود را محدود کند، در مقابل، تحریم‌ها کاهش یابد.
«مذاکره با آمریکا هیچ مشکلی را حل نمی‌کند. مدرک آن چیست؟ تجربه.» آیت الله خامنه‌ای این سخنان را در دیدار با فرماندهان و کارکنان نیرو‌های مسلح ایران بیان کرد که خبرگزاری رسمی ایران (ایرنا) گزارش آن را منتشر کرد.
او افزود: «همین فردی که اکنون در دفتر ریاست‌جمهوری آمریکا حضور دارد، توافق را پاره کرد. نباید با چنین دولتی مذاکره کرد. مذاکره، غیرعاقلانه، ناپخته و ناپسند است.»
علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بین‌المللی بحران، در شبکه‌های اجتماعی گفت که این اظهارات آیت الله خامنه‌ای ممکن است صرفاً در راستای مواضع عمومی پیشین او باشد. به گفته واعظ، در سال ۲۰۱۱ نیز آیت الله خامنه‌ای به‌طور علنی با مذاکره با دولت اوباما مخالفت کرد، اما در عین حال به مذاکره‌کنندگان ایرانی اجازه داد تا به‌صورت محرمانه با مقامات آمریکایی در عمان دیدار کنند.
این اظهارات آیت الله خامنه‌ای در تضاد با سیگنال‌هایی بود که هفته گذشته رئیس‌جمهور اصلاح‌طلب ایران، مسعود پزشکیان، ارسال کرد. پزشکیان در مصاحبه‌ای با NBC News گفته بود که آماده مذاکره با ایالات متحده است، به شرط آنکه «احترام به عزت و خرد ما حفظ شود و مذاکرات در شرایط برابر انجام شود.»
تهران در حال حاضر با کاهش نفوذ خود در منطقه خاورمیانه روبه‌روست—از جمله با تضعیف حزب‌الله لبنان توسط اسرائیل و برکناری بشار اسد، متحد دیرینه ایران در سوریه توسط نیرو‌های شورشی—و همین موضوع نگرانی‌هایی را درباره احتمال تمایل ایران به غنی‌سازی اورانیوم در سطح تسلیحاتی ایجاد کرده است.
اوایل این هفته، مقامات آمریکایی هشدار دادند که معتقدند ایران در حال کار بر روی روشی سریع‌تر و ساده‌تر برای تولید سلاح هسته‌ای است.
آیت الله خامنه‌ای در سخنان روز جمعه خود نگرانی‌ها درباره اینکه امتناع از مذاکرات ممکن است آسیب بیشتری به اقتصاد ایران وارد کند را رد کرد و گفت ایران باید راه‌حل‌هایی داخلی برای بحران خود بیابد. او تأکید کرد: «آنچه این مشکلات را حل می‌کند، یک عامل داخلی است.»
اوایل این هفته، ترامپ خود نشانه‌هایی از تمایل به ازسرگیری مذاکرات نشان داد، هرچند هم‌زمان فرمان اجرایی‌ای را امضا کرد که سیاست «فشار حداکثری» را بازمی‌گرداند و هدف آن، مسدود کردن صادرات نفت ایران—که منبع درآمدی حیاتی برای کشور است—می‌باشد.
ترامپ درحالی‌که این فرمان را امضا می‌کرد، به خبرنگاران گفت: «در مورد این یکی، دودل هستم. همه از من می‌خواهند آن را امضا کنم. این کار را انجام می‌دهم.»، اما افزود که از انجام آن «راضی نیست.»
او در شبکه اجتماعی خود این هفته وعده داد که یک «توافق صلح هسته‌ای تأییدشده» را مذاکره خواهد کرد، توافقی مشابه همان توافقی که خودش در دوره قبل از بین برد. او گفت که می‌خواهد «بلافاصله» برای رسیدن به یک توافق اقدام کند.
ترامپ نوشت: «من می‌خواهم ایران کشوری بزرگ و موفق باشد، اما کشوری که نتواند سلاح هسته‌ای داشته باشد.».
اما او در عین حال، ایران را تهدید کرد که درصورت انجام عملیات ترور علیه او، این کشور را «نابود» خواهد کرد.
اظهارات روز جمعه آیت الله خامنه‌ای پاسخی ضمنی به این تهدید ترامپ نیز داشت: «اگر آنها ما را تهدید کنند، ما هم آنها را تهدید خواهیم کرد. اگر تهدیدشان را عملی کنند، ما هم عمل خواهیم کرد. اگر امنیت ملت ما را نقض کنند، ما بدون شک امنیت آنها را نقض خواهیم کرد.»
تایم: آنچه در ادامه رخ می‌دهد نامشخص است
مجله تایم نیز درباره سخنرانی رهبر معظم انقلاب در گزارشی نوشت: آنچه در ادامه رخ خواهد داد، نامشخص است؛ به‌ویژه که مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور اصلاح‌طلب ایران، به‌تازگی در روز پنج‌شنبه وعده داده بود که وارد گفت‌و‌گو با غرب خواهد شد.
سخنان خامنه‌ای در جمع فرماندهان نیروی هوایی در تهران به نظر می‌رسید که با اظهارات قبلی خود او در ماه اوت که در‌های مذاکره را باز گذاشته بود، تناقض داشته باشد. بااین‌حال، آیت الله خامنه‌ای ۸۵ ساله همواره در اظهارات خود درباره مذاکره با غرب محتاط بوده است. این موضع شامل ایجاد تعادل میان خواسته‌های اصلاح‌طلبان داخل کشور که به دنبال مذاکره هستند و جناح‌های تندروی حکومت، ازجمله سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، می‌شود.
آیت الله خامنه‌ای به این نکته اشاره کرد که ترامپ به‌صورت یک‌جانبه از توافق هسته‌ای قبلی خارج شد، توافقی که ایران در ازای لغو تحریم‌های فلج‌کننده، غنی‌سازی اورانیوم و ذخایر آن را به‌شدت محدود کرده بود.
پیام‌های متناقض از ایران و ترامپ
مشخص نیست که چه عاملی باعث شد آیت الله خامنه‌ای چنین اظهاراتی را مطرح کند. بااین‌حال، این سخنان در حالی بیان شد که ترامپ پیشنهاد مذاکره با تهران را مطرح کرده بود، حتی درحالی‌که روز سه‌شنبه دستور اجرایی برای بازگرداندن سیاست «فشار حداکثری» علیه ایران را امضا کرد.
ترامپ روز چهارشنبه در یک پیام آنلاین گفت: «گزارش‌هایی که می‌گویند ایالات متحده، همراه با اسرائیل، قصد دارد ایران را نابود کند، به‌شدت اغراق‌شده هستند.»
«من یک توافق صلح هسته‌ای قابل راستی‌آزمایی را بسیار ترجیح می‌دهم که به ایران اجازه دهد به‌طور صلح‌آمیز رشد کند و پیشرفت کند.» او در شبکه اجتماعی خود، «تروث سوشال» نوشت: «باید فوراً کار روی این توافق را آغاز کنیم و وقتی امضا شد، یک جشن بزرگ خاورمیانه‌ای برگزار کنیم.»، اما توضیح بیشتری نداد.