پیش نویس قطعنامه آژانس؛ پایان بدبینی

چندی پیش آژانس بین المللی هسته ای، گزارش نهایی خود را با عنوان «ارزیابی نهایی مسائل برجسته گذشته و حال مورد برنامه هسته ای ایران» منتشر کرد.

اگرچه بنا به خواست طرف ایرانی، در این گزارش به شکل آشکار و مستقیم ازلفظ PMD استفاده نشده بود اما محور و مضمون اصلی این گزارش بر اساس «پی ام دی» (possible military dimension) یا همان «ابعاد احتمالی نظامی برنامه ای هسته ای» بود. دلیل اصرار ایران بر عدم استفاده از لفظ PMDنیز بنا به گفته محمد جواد ظریف، وزیر امورخارجه کشورمان، آن بود که اطلاق PMD از اساس غلط است زیرا برنامه های ایران هیچ بعد نظامی نداشته که به این لفظ از آن یاد شود. همان گونه که آمانو پیشتر وعده داده بود گزارش وی سیاه و سفید یا بله و خیر هم نبود. گزارش آژانس در 85 پاراگراف خود، به گونه ای پیش رفته بود که در نگاه اول تمرکز بر جزئیات – و نه برداشت کلی ازاین گزارش- تصویری خاکستری را نشان می داد. به عبارت دیگربخش های زیادی از این گزارش حاوی نکات بسیار مثبتی بود. به عنوان مثال در بند ۳۲ آمده بود:

«بر مبنای تمام اطلاعاتی که در اختیار آژانس قرار داشت… آژانس هیچ نشانه ای از یک چرخه سوخت هسته ای اعلام شده در ایران فراتر از آن فعالیت هایی که پیشتر توسط ایران اعلام شده بود به دست نیاورد». در بند ۳۵ گزارش هم آمده بود: «بر مبنای تمام اطلاعاتی که در اختیار آژانس بود، آژانس هیچ نشانه ای از اینکه انجام فعالیت هایی توسط ایران که مستقیماً ریشه در «سند فلز اورانیوم » یا اطلاعات طراحی یک ابزار انفجاری هسته ای از طریق یک شبکه مخفی عرضه هسته ای داشته باشد نیافته است». با این حال موارد منفی نیز در گزارش وجود داشت، مثلاً؛ در بند ۴۰ آمده بود:«آژانس چنین ارزیابی می نماید که چاشنی های EBW تولیدی توسط ایران دارای مختصاتی هستند که به ابزار انفجاری هسته ای مربوط می شود» یا در بند ۶۲ که آورده بود: «بر اساس همه اطلاعات در دسترس آژانس شامل (اطلاعات دریافت شده) از اجرای نقشه راه، آژانس ارزیابی می کند که ایران مدل سازی رایانه ای یک وسیله انفجاری هسته ای را قبل از 2004 و بین 2005 و 2009 انجام داده است». با این وجود، ارزیابی کلی گزارش که در قسمت پایانی آن آمده بود، تأکید داشت که: «آژانس نشانه های معتبری از فعالیت ها در ایران در ارتباط با توسعه وسیله انفجاری هسته ای بعد از سال 2009 میلادی در اختیار ندارد.»

با وجود این فراز پایانی مثبت گزارش اما مخالفان داخلی، تأکید داشتند که طرح موارد ادعایی درمورد فعالیت های پیش از 2003 دست ایالات متحده را برای اطاله بازه زمانی اجرای برجام و بهانه تراشی های بعد از آن باز می کند و هیچ تضمینی برای مختومه کردن پروندهPMD وجود ندارد. این ادعا البته درست نبود زیرا خود گزارش بر این مسأله تأکید داشت که بسیاری از تحقیقات یا آزمایش ها، دارای کاربردهای دوگانه و حتی چند گانه می باشند و حوزه مشترک میان علوم مختلف و کاربری های آن بالاخص برای ایران که حق استفاده صلح آمیز هسته ای برای آن به رسمیت شناخته شده است، واجد هیچ نشانه قطعی الدلاله ای نبود و نمی توانست پایه استدلال محکمی برای کارشکنی در روند توافق ها باشد.

نکته دوم آنکه مخالفان و منتقدان چنین وانمود می کردند که گزارش آقای آمانو، به منزله سخن پایانی و آخر در مقوله PMD است حال آنکه گزارش نهایی آمانو به نوبه خود الزام هیچ تصمیمی را در خود نداشت و تصمیم نهایی بر عهده شورای حکام بود. طبیعی است شورای حکام نیز در راستای روند توافق میان ایران و 1+5 که اراده ای معطوف به آینده است، نمی توانست و نمی خواست تمرکز خود را به چند ادعای مندرج در برخی بندها – تاریخ مصرف گذشته- گزارش معطوف کند بویژه آنکه این بندهای ادعایی دایر بر مسائلی بودند که به گفته خود گزارش، در همان مرحله متوقف مانده اند. بنابراین هرچند جمهوری اسلامی ایران صحت همین چند مورد ادعایی مربوط به گذشته، را رد می کرد – و در گزارش آژانس نیز به این مخالفت اشاره شده بود- اما از همان زمان و علیرغم بدبینی منتقدان پیش بینی می شد، چیزی که مورد استناد قرار خواهد گرفت همان ارزیابی نهایی در بندهای 87 و 88 بخش پایانی گزارش باشد و موضوع مهم تری به نام توافق میان ایران و 1+5 بر گزارش آژانس سایه می اندازد که منتقدان داخلی، تمایلی به درنظر آوردن این دستاورد تعین کننده نداشتند.

اکنون اما پیش نویس قطعنامه ای که 1+5 براساس بند١۴ برجام و با هدف بستن پرونده پی ام دی ارائه کرده است، فصل الخطابی در رد آن همه بدبینی به پیش بینی های تیم با کفایت مذاکره کننده کشورمان است زیرا بندهای کلیدی پیش نویس قطعنامه (بندهای٩، ١١و ١٣) شورای حکام را عملاً ملزم به بستن پرونده PMD می کند برای مثال طبق بند ٩، شورای حکام باید «به این امر توجه کند که تمام فعالیت ها در نقشه راه برای حل مسائل باقی مانده گذشته و حال در مورد برنامه هسته ای ایران (پی ام دی) بر اساس زمان بندی توافق شده اجرا شده اند که این امر (یعنی اجرای فعالیت ها) بررسی شورا از موضوع (مسائل باقی مانده گذشته و حال) را خاتمه می دهد.»

بند١١ نیز تصریح می کند که از روز اجرای برجام، تمامی 12 قطعنامه قبلی شورای حکام از جمله دو قطعنامه «پی ام دی» یعنی نوامبر 2011 و سپتامبر 2012 را فسخ می کند که این امر به معنی سلب وظیفه از مدیر کل آژانس خواهد بود. بدین ترتیب می توان با اطمینان گفت که دیگر مانعی در تصویب پیش نویس اخیر در هفته آینده باقی نخواهد ماند و این امر مهر تأیید دوباره ای بر عملکرد مثبت و درخشان طرف ایرانی در مذاکراتی است که هر مرحله آن با تردید و تشکیک مخالفان داخلی روبه رو بود. 

دیگر مطالب

Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.